Her şey şiddetli karın ağrısı yaşamamla başladı aslında. Zaman zaman hep şikayetlerim olurdu. Karın şişkinliği, yemeklerden 15-20 dk sonra yaşadığım kramplar, mide bulantısı gibi şikayetlerim vardı. Sonra dikkat etmeye başladım. Hangi besinlerden sonra bu şikayetleri yaşıyordum ? Ama küçük çapta analiz yapmam yeterli olmadı ve soluğu gastroentoroji doktorunda aldım. Yapılan muayene sonucu irritable bağırsak sendromu (ibs) teşhisi kondu. O andan itibaren “fodmap diyeti “ ile tanıştım.
Peki nedir irritable bağırsak sendromu ?
Karında ağrı, yemekten sonra şişkinlik, düzenli tuvalete çıkamama ve karın alt boşluğuna gelen yere bastırdığınızda bağırsaklarda hassasiyet olarak tanımlanan ağrı gözlemlenebilir. Bu semptomlar kişinin yaşam kalitesini son derecede düşürür. Çoğu zaman bu belirtiler; çölyak, kanser, pankreas hastalığı ya da gıda intoleranslarında da görülebilir. Bu nedenle laboratuvar ve radyolojik tetkiklerler tanının kesinleştirilmesi gereklidir.
Özellikle batılı ülkelerde sık görülen hassas bağırsak sendromunun nedenleri kesin olarak bilinmemektedir. Ama yanlış yaşam alışkanlıkları, stres, anksiyete, depresyon gibi psikolojik faktörler önemli rol oynar. Kısaca biz mutluysak bağırsaklarımız da mutlu, canımız sıkkın ise bağırsaklarımız da huzursuz olur.
Çoğu semptomlar bazı besinlere bağlı artar ya da azalır. Genellikle süt ve süt ürünleri, gluten içeren besinler, bazı sebze – meyveler, acı, kızarmış ve füme olan besinler tüketildikten sonra ortaya çıkar.
Besin alerjisi ile besin intoleransı birbirne karıştırılmamalıdır. Alerjide; şişkinlik, mide bulantısı, çiltte döküntü, bulantı, kusma, ishal görülebilir. Besin intoleransı ise; sebep olan besinin tüketimi sonrasında klinik bulgular yaratan bazı bileşiklerin yarattığı durumdur. Bu bileşikler hazır besinlerde bulunan monosodyum glutamat, sülfütler ve histamindir. Ibs tamamen bu iki durumdan farklıdır. Bu yüzden doğru teşhis önemlidir.
Fodmap diyeti nedir ?
Fodmap; meyve şekeri früktozun bileşeni fruktan, süt şekeri dediğimiz laktoz ve bir karbonghidrat türü olan galakto-oligosakkaritler açısından kısıtlı bir beslenme planıdır. Buğday, kurubaklagiller, süt ürünleri ve bazı sebze meyvelerden zengin beslenen kişilerde bağırsaktaki su çekilerek sindirim kanalı içersindeki basıncın artmasına neden olur ve iyi sindirilemezler. Sonucunda gastarointestinal kanalda fermentasyon artar gaz, kramp gibi şikeyetler oluşur.
Fodmap diyetinde besinler karbon yapılarına göre ayrılırlar. Bu diyete uyulduğu takdirde şikayetler % 60 oranında azalma gözlenir ve aynı zamanda kişinin kilo duruma göre kilo kaybı gözlenmektedir.
Hangi besinleri kısıtlamalı ?
Yüksek fruktoz içerenler meyveler; elma, kayısı, avokado, böğürtlen, kiraz, kuşüzümü, kuru üzüm, hurma, incir, greyfurt, mango, nektarin, şeftali, armut, erik, nar, kuru erik, karpuz
Laktoz içerenler; krem peynir, dondurma, süt, yoğurt, tulum peyniri, beyaz peynir
Sebzeler; soğan, sarımsak, enginar, kuşkonmaz, pancar, börülce, bakla, karnabahar, pırasa, mantar, bezelye, soya fasulyesi, kurufasulye
Buğday grubu; buğday, makarna, irmik, arpa, çavdar, kuskus
Fodmap diyetinde tüketilebilen besinler
Meyveler; muz, yaban mersini, kavun, üzüm, çilek, kivi, limon, mandalina, portakal, ananas, frambuaz, üzüm
Sebzeler; brokoli, mısır, havuç, kereviz, kabak, zencefil, bamya, kırmızı turp, patates, taze soğan, pazı, salatalık, patlıcan, taze fasulye, biber, marul, balkabağı, domates, yer elması, maydanoz, nane, ıspanak, ebegümeci
Karbınhidrat grubu; glutensiz ürünler, amarant, kinoa, karabuğday,
Süt üürnleri ve hayvansal gıdalar; cedar peyniri, mozeralla, parmesan, lor peyniri, süzme beyaz peynir, yumurta, kırmızı et, balık, beyaz et
Kuruyemişler; 15 adet badem/fındık/çam fıstığı, 10 adet ceviz, yerfıstığı
Sos ve baharatlar; sirke, hardal, fıstuk ezmesi, zeytinyağı, sarımsak, pul biber
Bu diyeti şikayetleriniz olduğunda 1 – 2 ay süreyle uyguladığınızda yaşam kalitenizin yükseldiğini göreceksiniz. Daha sonrasında yine beslenmenize dikkat ederek yaşantınıza devam edebilirsiniz.
Eğer hiçbir şikayetiniz yok ama yine karın şişkinliği yaşıyorsanız ve 2 – 3 kilo vermek isterseniz kısa süreli uygulayabilirsiniz.
Ama bedeninizde vitamin mineral eksikliği oluşmaması için mutlaka uzman kontrolünde uygulanması gerektiği aklınızın bir köşesinde olsun.